Dr. Jan Laurens Andries Brandes dan karya-karyanya. Oleh: Maryono
Dr. Jan Laurens Andries Brandes adalah salah satu perintis arkeologi Indonesia dan terkenal ketika menemukan naskah manuskrip Nagarakertagama pada saat penyerbuan Belanda di puri Cakranegara, Lombok pada tahun 1894. Dr J.L.A. Brandes berkebangsaan Belanda, lahir di Rotterdam 13 Januari 1857 – meninggal di Batavia 26 Juni 1905 pada umur 48 tahun. Beliau ahli filologi (ahli bahasa kuno), epigrafi (ahli tulisan kuno), kolektor barang kuno, dan leksikografi (ahli penyusun kamus bahasa langka).
Sejumlah karya Brandes di bagian koleksi langka Perpustakaan UGM telah dialihmediakan dan bisa diakses dari internet melalui portal koleksi langka. Diantara karya-karya Brandes yang telah dialihmediakan yaitu:
1. Beschrijving der Javaansche, Balineesche en Sasaksche Handschriften aangetroffen in de nalatenschap van Dr H. N. Van der Tuuk, en door hem vermaakt aan de Leidsche Universiteitsbibliotheek, vervaardigd door Dr J. Brandes… / 1e stuk. Adigama-Ender
2. Beschrijving der Javaansche, Belineesche en Sasaksche handschriften aangetroffen in de nalatenschap van H.N. van der Tuuk, en door hem vermaakt aan de Leidsche Universiteitsbibliotheek / 2 Ghatotkatjacarana – Putrupasadij
3. Beschrijving der Javaansche, Belineesche en Sasaksche handschriften aangetroffen in de nalatenschap van H.N. van der Tuuk, en door hem vermaakt aan de Leidsche Universiteitsbibliotheek / 2 Ghatotkatjacarana – Putrupasadij
4. Beschrijving der Javaansche, Belineesche en Sasaksche handschriften aangetroffen in de nalatenschap van H.N. van der Tuuk, en door hem vermaakt aan de Leidsche Universiteitsbibliotheek / 3 Rabut Sakti – Yusup
5. Beschrijving der Javaansche, Belineesche en Sasaksche handschriften aangetroffen in de nalatenschap van H.N. van der Tuuk, en door hem vermaakt aan de Leidsche Universiteitsbibliotheek / 4 Teksten zonder bekenden titel
6. Beschrijving van de ruine bij de desa Toempang, genaamd Tjandi Djago : in de residentie Pasoeroean
7. Beschrijving van Tjandi Singasari : en de wolkentooneelen van Panataran
8. Pararaton (Ken Arok) Het Boek Der Koningen Van Tumapel en Van Majapahit
9. Beschrijving Javaansche, balineesche en sasaksche handschiften 1 C1
10. Beschrijving Javaansche, balineesche en sasaksche handschiften 2 C1
11. Beschrijving Javaansche, balineesche en sasaksche handschiften 3 C1
12. Beschrijving Javaansche, balineesche en sasaksche handschriften 4 C1
13. Oudjavaansche Oorkonden Nagelaten Transcripties Van Wijlen Dr JLA Brandes I
14. Oudjavaansche Oorkonden Nagelaten Transcripties Van Wijlen Dr JLA Brandes II
Keunikan karya-karya Brandes tentang candi diantaranya terdapat dokumentasi, kondisi asli puing-puing reruntuhan pada saat candi-candi tersebut diketemukan, dan juga gambar disain arsitekturnya.
Daftar pustaka
Suratminto, Lilie. 2012. Brandes Sang Penyelamat Manuskrip Nagarakretagama Dilihat Dari Batu Nisannya Melalui Kaca Mata Semiotik. JUMANTARA, Edisi : Vol. 3 No. 2
Utomo, Bambang Budi. [s.a.]. Perintis Arkeologi: Beberapa Tokoh Peletak dasar-dasar Arkeologi Indonesia. http://arkenas.kemdikbud.go.id/page/profile/perintis-arkeologi, 19 Februari 2019 8.39 am